เมื่อปัญหาถาโถมเข้ามาในชีวิต แต่ละคนก็มีวิธีรับมือกับปัญหาตรงหน้าแตกต่างกันไป บางคนอาจเลือกปิดปากเงียบไม่บอกใคร ในขณะที่บางคนอาจเลือกเล่าให้ใครสักคนฟัง
บางคนอาจตัดสินใจเลือกเล่าให้คนอื่นฟังเพราะต้องการรับฟังคำแนะนำอีกมุม
แต่บางคนก็อาจตัดสินใจเล่าให้คนอื่นฟังเพียงแค่เพราะต้องการคนรับฟังและเข้าใจ
ซึ่งก็หมายความว่าสำหรับคนที่ยืนอยู่ในจุดที่เรียกว่าเป็น “ผู้รับฟัง” แล้ว ถึงแม้ว่าการให้คำแนะนำอาจดูเป็นทางเลือกที่ดี แต่ก็ใช่ว่ามันจะเป็นสิ่งที่อีกฝ่ายต้องการเสมอไป
แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า บางคนพอเห็นคนรอบข้างมาปรึกษา ก็มักจะปรี่ตอบไปด้วย “คำตัดสิน” ทันที จนทำให้อีกฝ่ายไม่อยากเล่าเรื่องอะไรให้ฟังอีกต่อไป
ดังนั้น บางครั้งการให้คำแนะนำจึงไม่ใช่ทางเลือกที่ดีเสมอไป แค่รับฟังอย่างเข้าใจคงจะดีกว่า
การให้คำแนะนำอาจทำลายความสัมพันธ์โดยไม่รู้ตัว
เพราะอะไรการให้คำแนะนำอาจไม่ใช่ทางเลือกที่ดีเสมอไป?
อย่างแรก เพราะว่าคำแนะนำเป็นรูปแบบหนึ่งของการตัดสิน เราที่เป็นคนให้คำแนะนำอาจมองว่าตัวเองกำลังให้ความช่วยเหลือเขาอยู่ แต่การให้ความคิดเห็นแบบที่ไม่ค่อยเป็นมิตรกับอีกฝ่ายเท่าไรนั้น อาจทำให้เขามองว่าเรากำลังตัดสินเขาอยู่ได้
ยกตัวอย่างให้เห็นง่ายๆ คือ การที่ลูกเล่าปัญหาให้พ่อแม่ฟัง พ่อแม่บางคนมักจะตอกกลับไปทันทีว่า “ทำไมถึงทำแบบนี้ล่ะ ถ้าไม่ทำแบบนี้ปัญหาก็ไม่เกิดตั้งแต่แรก” ซึ่งมันเหมือนกับเป็นการชี้นิ้วว่าลูกเป็นฝ่ายผิด และแสดงให้เห็นถึงการไม่พร้อมอยู่เคียงข้างกัน ทั้งๆ ที่ฝั่งพ่อแม่เองกลับมองว่าสิ่งที่พูดและทำลงไปนั้นเป็นเพียงแค่คำแนะนำ และทำลงไปเพราะหวังดี
อย่างที่สอง การให้คำแนะนำจะทำให้อีกฝ่ายไม่สามารถเรียนรู้และเติบโตได้ด้วยตัวเอง บางคนอาจมองว่าการให้คำแนะนำถือเป็นความหวังดี แต่แท้จริงแล้วคำแนะนำของเราอาจไปจำกัดแนวคิดและวิธีการในการแก้ปัญหาของอีกฝ่ายได้ เพราะส่วนใหญ่แล้วคนเรานั้นมักจะชอบเก็บคำพูดของคนอื่นไปคิดต่อ ซึ่งสุดท้ายแล้วมันก็จะทำให้คนคนนั้นไม่สามารถเรียนรู้และเติบโตได้ด้วยตนเอง
อย่างที่สาม ถึงแม้ว่าคำแนะนำของเราจะเคยใช้ได้มาก่อน แต่อาจไม่ใช่กับกรณีตรงหน้า เราอาจคิดว่าคำแนะนำของเรานั้นดีที่สุด เพราะมันเคยได้ผลกับคนอื่นหรือตัวเองมาก่อน แต่ว่าแต่ละปัญหาที่แต่ละคนเจอนั้นไม่เหมือนกัน จะให้ใช้คำแนะนำเดียวกันไปเรื่อยๆ ก็คงจะไม่ได้
อย่างสุดท้ายคือ การให้คำแนะนำจะทำให้อีกฝ่ายปิดใจกับเรา อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่าหากเราให้คำแนะนำที่เป็นการโจมตีอีกฝ่าย จะทำให้เขารู้สึกว่ากำลังถูกตัดสินอยู่ ดังนั้นแทนที่การคุยกันครั้งนั้นจะทำให้ระหว่างเราและเขามีความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นมากขึ้น ก็จะทำให้บทสนทนาจบลงพร้อมกับเขาปิดประตูหัวใจใส่หน้าเราเพราะรู้สึกไม่พอใจแทน
ดังนั้น หากยังคงอยากรักษาความสัมพันธ์นั้นให้ดีอยู่เสมอ ก็จงเป็นผู้รับฟังที่ดีแทน
เวลาไหนควรรับฟัง เวลาไหนควรให้คำแนะนำ?
บางครั้งเพื่อน คนรัก หรือสมาชิกในครอบครัวต้องการคำแนะนำ แต่บางครั้งกลับต้องการแค่คนรับฟัง แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่า เวลาไหนควรรับฟัง หรือเวลาไหนควรให้คำแนะนำ?
วิธีแรกก็ง่ายๆ เลยคือ ให้ถามสิ่งที่คนเหล่านั้นต้องการ เพราะเราไม่สามารถอ่านใจคนอื่นได้ วิธีเดียวที่จะรู้ได้อย่างชัดเจนที่สุดคือให้เขาพูดมันออกมา อย่าคาดเดาสิ่งที่คนอื่นต้องการเอาเอง เพราะเราไม่สามารถรู้ได้ว่าจริงๆ แล้วเขาต้องการอะไรกันแน่
อีกวิธีหนึ่งคือ ลองสังเกตดูว่าระหว่างที่เพื่อน คนรัก หรือสมาชิกในครอบครัวระบายปัญหาให้ฟังเขาหลุดคำพูดว่า “ไม่รู้ว่าต้องทำยังไง” ออกมาหรือเปล่า ถ้าใช่ ก็อย่าเพิ่งโยนคำแนะนำไป แต่ให้โยนหินถามทางไปก่อนว่าเขาต้องการคำแนะนำอะไรจากเราหรือเปล่า เพราะบางครั้งเขาก็อาจจะแค่บ่นออกมาลอยๆ ไม่ได้ต้องการคำแนะนำ
นอกจากจะสังเกตคำพูดแล้ว เราก็สามารถสังเกตจากการกระทำของคนเหล่านั้นได้เช่นกัน เช่น บางคนระบายอารมณ์โดยการพูดถึงแค่ปัญหาซ้ำแล้วซ้ำเล่า แต่ไม่ค่อยพูดถึงวิธีการแก้ปัญหาเลย นี่ก็อาจเป็นหนึ่งในสัญญาณที่ชี้ว่าเขากำลังมองหาทางออกหรือคำแนะนำอยู่ก็เป็นได้ แต่สุดท้ายแล้วเราก็ต้องถามเขาอยู่ดีว่าเขาต้องการข้อเสนอแนะหรือความคิดเห็นอะไรหรือไม่ เพื่อป้องกันไม่ให้สถานการณ์แย่ลง
การเป็นผู้ฟังที่ดีไม่ใช่แค่ ‘ได้ยินที่หู’ แต่ต้อง ‘รับรู้ด้วยใจ’
ถ้าเพื่อน คนรัก หรือสมาชิกในครอบครัว ไม่ได้ต้องการคำแนะนำ แต่ต้องการแค่คนรับฟังและเข้าใจ แล้วเราจะเป็นผู้รับฟังที่ดีได้อย่างไร?
1. รับฟังด้วยใจ
รับฟังด้วยใจคืออะไร? คือการฟังเพื่อทำความเข้าใจมากกว่าฟังเพื่อตอบกลับไปเฉยๆ โดยการรับฟังด้วยใจนั้นจะต้องมีสติและใส่ใจในสิ่งที่คนตรงหน้าพูดอยู่เสมอ เพื่อที่เราจะได้โฟกัสสิ่งที่เขาต้องการสื่อสารออกมาได้ ซึ่งการรับฟังด้วยใจหรือการรับฟังอย่างตั้งใจนั้นสามารถฝึกกันได้ ด้วยวิธีการเหล่านี้
[ ] โฟกัสที่ผู้พูด
[ ] ตั้งใจฟัง แม้จะไม่ใช่สิ่งที่อยากฟัง
[ ] ถามคำถามหากสงสัย
[ ] เลี่ยงการตัดสิน
[ ] เลี่ยงการตั้งสมมติฐานใดๆ ขึ้นมาเอง
[ ] อย่าปักธงคำตอบไว้ในใจจนกว่าจะได้ยินเรื่องราวทั้งหมด
2. ให้การยืนยันและยอมรับความรู้สึกของคนตรงหน้า
หากมีใครแสดงด้านที่อ่อนแอให้เราเห็น ก็หมายความว่าเขาไว้ใจเรามากว่าเราจะสามารถอยู่เคียงข้างเขาได้ ดังนั้นหากเจอคนมาระบายอะไรให้ฟัง เราก็ควรยืนยันและยอมรับความรู้สึกของเขา ว่าเขาสามารถรู้สึกแบบนี้ได้ เช่น การบอกว่า
[ ] “เราเข้าใจนะว่าทำไมเรื่องนี้ถึงเป็นเรื่องยากสำหรับคุณ”
[ ] “เราก็คงจะโกรธเหมือนกันถ้าเรื่องนี้เกิดขึ้นกับเรา”
[ ] “เราเสียใจที่มีเรื่องนี้เกิดขึ้นกับคุณ คุณไม่สมควรต้องมาเจอเรื่องแบบนี้”
[ ] “เราคิดว่าคุณรับมือกับเรื่องที่ผ่านมาได้ดีมาก เราภูมิใจในตัวคุณนะ”
3. เป็นพื้นที่สบายใจให้กับคนอื่น
เมื่อมีคนมาเล่าปัญหาให้ฟัง อย่าเพิ่งเสนอแนวคิดหรือคำแนะนำอะไรออกไป เพราะเขาอาจรู้สึกไม่ปลอดภัยได้ ทางที่ดีให้หลีกเลี่ยงการตัดสินสิ่งที่บุคคลนั้นกำลังพูด เราควรให้การสนับสนุนมากกว่าให้คำแนะนำ เพราะถ้าเราทำให้อีกฝ่ายรู้สึกอับอาย โกรธ หรือไม่พอใจที่แสดงความรู้สึกออกมา เขาก็คงจะไม่ไว้ใจหรือเล่าอะไรให้เราฟังอีก
4. แสดงความเห็นอกเห็นใจ
อีกวิธีหนึ่งที่จะช่วยให้เราฟังอย่างไม่ตัดสินคือ การแสดงความเห็นอกเห็นใจ ซึ่งเราสามารถทำได้หลายวิธี ไม่ว่าจะเป็นการรับรู้ถึงความทุกข์ของอีกฝ่ายและเข้าใจว่าความทุกข์เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นได้กับทุกคน หรือการแสดงความห่วงใยต่อคนที่กำลังเผชิญปัญหาอยู่และปฏิบัติต่อเขาด้วยความใจดี
การแสดงให้อีกฝ่ายรับรู้ว่าเราตระหนักถึงความท้าทายที่เขากำลังเผชิญอยู่ จะช่วยให้เขาเห็นว่าเราใส่ใจและเป็นห่วงเขาจริงๆ
5. มองเรื่องราวที่เกิดขึ้นในมุมมองของอีกฝ่าย
อีกวิธีที่จะช่วยให้เราเป็นผู้ฟังที่ดีได้ไม่แพ้กันคือ “Put yourself in their shoes” – การเอาใจเขามาใส่ใจเรา
เมื่อเห็นว่าคนอื่นมีปัญหา อย่ามองถึงปัญหานั้นแค่ในมุมเรา เพราะเราไม่ได้เป็นคนเผชิญกับเรื่องราวนั้นด้วยตัวเอง แต่ให้ลองสวมบทบาทเป็นอีกฝ่ายดู เช่น แทนที่เราจะรู้สึกเสียใจแทนบุคคลนั้น ให้ลองทำความเข้าใจจริงๆ ว่าถ้าเราเป็นเขา แล้วต้องมาเจอเรื่องราวแบบนั้น เราจะรู้สึกอย่างไร สุดท้ายมันก็จะช่วยให้เราสนับสนุนอีกฝ่ายได้ดีขึ้น
แม้ว่าการให้คำแนะนำจะดูเป็นทางเลือกที่ดี แต่บางครั้งเมื่อเราทุกข์ใจเราก็อาจจะไม่ได้ต้องการคำแนะนำเสมอไป แค่ต้องการคนคอยอยู่ข้างๆ และรับฟังอย่างเข้าใจเท่านั้นเอง ดังนั้นหากใครกำลังเจอคนมาระบายความในใจให้ฟัง ก็อย่าเพิ่งรีบตัดสินและโยนคำแนะนำไป ให้หยุดคิดสักนิด แสดงความเห็นอกเห็นใจอย่างแท้จริงสักหน่อย แล้วคอยรับฟังเขาด้วยใจจริง เท่านี้เขาก็จะรู้สึกได้แล้วว่า “การมีคุณอยู่เคียงข้างบนโลกใบนี้มันช่างมีความหมายจริงๆ”
อ้างอิง
– Giving Advice- Why it Could Be Ruining Your Relationships : Dr.Sheri Jacobson, Harley Therapy – https://bit.ly/3SdpR8U
– Should I Listen or Give Advice? How to Determine Which Way to Respond to Your Partner or Friend : Estes Therapy – https://bit.ly/3vyYSfh
– How to Listen Without Giving Advice : Marissa Moore, Psych Central – https://bit.ly/3RLRFQg
#selfdevelopment
#inspiration
#activelistening
#missiontothemoon
#missiontothemoonpodcast
