ใกล้ปีใหม่แล้ว จะทิ้งอารมณ์ลบๆ ไว้ในปีเดิมได้อย่างไร?
ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เราอยู่ท่ามกลางความไม่แน่นอนหลายอย่าง ทั้งโรคระบาด ภาวะเศรษฐกิจ และสถานการณ์ทางการเมือง ทำให้ใครหลายคนต้องเผชิญกับภาวะอารมณ์หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์สุข เศร้า ตื่นเต้น หรือดีใจ ซึ่งอารมณ์ทั้งหมดนี้มีผลต่อสุขภาวะของเรามากกว่าที่คิด
ดังนั้น การทบทวนเรื่องการดูแลตัวเองและสุขภาวะของเราในตลอดหนึ่งปีที่ผ่านมา จะช่วยให้เราจัดลำดับความสำคัญและรู้ได้ว่าในปีต่อไปต้องเปลี่ยนแปลงอะไรบ้าง โดยสิ่งที่คนส่วนใหญ่ชอบทบทวนเมื่อถึงปลายปีคือ บทเรียนการใช้ชีวิตในปีที่ผ่านมา เพื่อนำไปปรับใช้กับปีต่อไป แต่ส่วนสำคัญที่ขาดไปไม่ได้เมื่อเราต้องทบทวนตัวเองคือเรื่อง “อารมณ์และความรู้สึก” เพื่อเข้าใจภาพรวมของปีที่ผ่านมา และสามารถนำบทเรียนที่ได้ไปจัดการอารมณ์ความรู้สึกในปีหน้าได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีความสุขมากยิ่งขึ้น
“การหลีกเลี่ยงความรู้สึกตัวเอง” ส่งผลร้ายต่อทั้งกายและใจ
ชีวิตคนเราต่างก็เต็มไปด้วยความท้าทายทางอารมณ์และความรู้สึกหลายอย่าง เช่น การเจอกับความกดดันทางสังคม ทำให้อยากรีบประสบความสำเร็จและจะต้องตามคนอื่นให้ทัน เพราะไม่อยากพลาดโอกาสในชีวิต ไปพร้อมๆ กับรู้สึกต้องการมีความสัมพันธ์ที่ดีและมีความพึงพอใจในการทำงาน ทั้งหมดนี้กระตุ้นให้เกิดอารมณ์หลายแบบพร้อมๆ กัน เช่น ความเครียด ความวิตกกังวล และความเศร้า ซึ่งในท้ายที่สุดแล้วอาจก่อให้เกิดอารมณ์ที่ผันผวนได้
แต่ที่น่ากังวลไปกว่านั้น คือการที่หลายคนไม่รู้วิธีการจัดการอารมณ์ที่ถูกต้อง จึงเลือกใช้วิธี “ปิดกั้นและหลีกเลี่ยง” ความรู้สึกเหล่านี้แทน เช่น การดื่มแอลกอฮอล์และการกินยานอนหลับ การทำเช่นนี้เป็นเหมือนการขัดขวางอารมณ์ ที่ส่งผลร้ายต่อสุขภาพกายและสุขภาพใจ และอาจก่อให้เกิดโรคที่หลายคนรู้จักอย่าง “โรควิตกกังวลและโรคซึมเศร้า” ที่ส่วนหนึ่งเกิดจากการใช้วิธีในจัดการอารมณ์และความรู้สึกที่ไม่ถูกต้องเช่นกัน
หากจิตใจของเราขัดขวางการไหลเวียนของอารมณ์ จะทำให้เกิดความเครียดขึ้นไม่ใช่แค่กับจิตใจ แต่ยังมีผลต่อร่างกายด้วย ไม่ว่าจะเป็นโรคหัวใจ โรคลำไส้ ปวดหัว นอนไม่หลับ และโรคภูมิต้านทานผิดปกติ
สาเหตุส่วนใหญ่ที่หลายคนชอบเลี่ยงอารมณ์และความรู้สึกของตัวเอง คือ
[ ] ไม่อยากให้คนอื่นเห็นว่าตัวเองอ่อนแอ
[ ] ไม่อยากได้รับความเจ็บปวดจากความขัดแย้งที่เกิดขึ้น
[ ] รู้สึกไม่ปลอดภัยหรือไม่มีความมั่นใจในการแสดงอารมณ์ของตัวเองออกมา
[ ] กลัวโดนวิจารณ์
รับรู้อารมณ์เพื่อเข้าใจตนเอง
จะเห็นได้ว่าการหลีกเลี่ยงความรู้สึกของตัวเองมีผลเสียกว่าที่คิด เพราะในบางครั้ง เราก็ถูกครอบงำโดยอารมณ์ของเราได้ เช่น เมื่อรู้สึกโกรธจนเผลอพูดสิ่งที่ไม่ดีต่อคนรัก พออารมณ์สงบลงก็เพิ่งคิดได้ว่าพูดจาไม่ดีออกไป
ในทางกลับกัน Shahana Knight ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตเด็ก ได้กล่าวไว้ว่า การทำความเข้าใจและรับรู้ถึงอารมณ์ของตัวเองมีความสำคัญต่อทั้งเด็กและผู้ใหญ่ เพราะเมื่อเรารับรู้อารมณ์ของตัวเอง เราจะสามารถจัดการกับอารมณ์หรือปรับพฤติกรรมของตัวเองได้
มาดูกันว่าการรับรู้และทำความเข้าใจอารมณ์ของตัวเองมีประโยชน์อะไรบ้าง
อย่างแรก “ช่วยให้เข้าใจเหตุผลเบื้องหลังอารมณ์” อารมณ์เป็นสิ่งที่ทำให้เราเข้าใจว่าสถานการณ์ไหนทำให้เรารู้สึกอย่างไร ซึ่งสิ่งนี้ช่วยให้เราตัดสินใจได้ว่า เราควรอยู่ในสถานการณ์นั้นๆ ต่อไปหรือไม่
อย่างที่สอง “ช่วยให้ควบคุมอารมณ์ได้มากขึ้น” เพราะอารมณ์สามารถส่งผลกระทบต่อพฤติกรรมของเราได้ เพราะฉะนั้นหากเรารู้สึกโกรธหรือวิตกกังวล ก็อาจส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ และความสุขโดยรวมของเราได้ การรับรู้ความรู้สึกของตัวเองจึงจะช่วยให้ตระหนักได้ว่า เราควรควบคุมความรู้สึกของตัวเอง
อย่างที่สาม “ช่วยลดความคิดด้านลบ” อารมณ์เชิงลบสามารถนำไปสู่ความคิดเชิงลบได้ เพราะฉะนั้นหากเราไม่รู้ว่าตัวเองไม่มีความสุข สิ่งนี้อาจนำไปสู่ความคิดเชิงลบแบบไม่รู้ตัวได้ และในทางกลับกัน หากเรารู้อารมณ์ของตัวเองก็จะช่วยให้เข้าใจและรับมือกับอารมณ์นั้นได้ดีขึ้น
อย่างที่สี่ “ช่วยให้เป็นคนที่ดีขึ้น” เมื่อเราสามารถรับรู้อารมณ์ รวมถึงวิธีการจัดการอารมณ์ของตัวเองได้ นั่นหมายความว่าเราก็สามารถช่วยสนับสนุนคนรอบข้างได้เช่นกัน ซึ่งแน่นอนว่าในท้ายที่สุดแล้ว สิ่งนี้จะช่วยให้เราสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับคนอื่นได้
คำถามสำรวจอารมณ์ปีนี้ ก่อนไปต่อในปีหน้า
เมื่อรู้ถึงข้อดีของการรับรู้อารมณ์ของตัวเองแล้ว ต่อมาเรามาสำรวจอารมณ์ในช่วงหนึ่งปีที่ผ่านมากัน โดยการหาเวลาเงียบๆ แล้วตอบคำถามต่อไปนี้
คำแนะนำ : ควรตอบคำถามเมื่อระดับความเครียดลดลงแล้ว
[ ] ความรู้สึกโดยรวมของคุณในปีนี้คืออะไร?
[ ] คุณเจอกับความเสียใจอะไรบ้างในปีนี้?
[ ] คุณได้รับอะไรบ้างในปีนี้?
[ ] การเรียนรู้ที่สำคัญที่สุดของคุณคืออะไร?
[ ] สิ่งที่คุณอยากทำแต่ยังทำไม่สำเร็จในปีนี้คืออะไร?
[ ] ความสำเร็จอะไรที่คุณภูมิใจมากที่สุดในปีนี้?
[ ] คุณพยายามหลีกเลี่ยงความรู้สึกอะไรในปีนี้?
[ ] คุณคิดว่าอารมณ์แบบไหนที่เพิ่มขึ้นในปีนี้?
[ ] อารมณ์แบบไหนที่ทำให้รู้สึกแปลกใจในปีนี้?
[ ] ปีหน้าอยากมีความรู้สึกแบบไหน?
[ ] จะยอมรับความรู้สึกของตัวเองในปีหน้าอย่างไร?
การสำรวจอารมณ์ของตัวเองไม่จำเป็นต้องทำแค่ตอนสิ้นปี แต่เราสามารถทำได้ตลอด โดยการปรับจากคำว่า “ปีนี้” เป็น “วันนี้” และ “ปีหน้า” เป็น “พรุ่งนี้” เพื่อคอยสังเกตอารมณ์ตัวเองอย่างสม่ำเสมอ เพราะยิ่งเราเข้าใจความรู้สึกของตัวเอง เราจะยิ่งแสดงตัวตนออกมาได้ง่ายขึ้น และการเป็นตัวของตัวเองนี้จะช่วยให้เรามีความสัมพันธ์ที่ดีขึ้นได้ทั้งกับตัวเองและคนรอบข้าง
หลังจากสำรวจความรู้สึกของตัวเองแล้ว อย่าลืมรักษาสุขภาวะทางอารมณ์ของตัวเองให้ดีด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ และออกกำลังกายสม่ำฆเสมอ เพราะคนก็ไม่ต่างอะไรกับรถยนต์ที่ต้องการชิ้นส่วนดีๆ และเชื้อเพลิงที่เพียงพอ เพื่อให้วิ่งต่อไปได้อย่างราบรื่น เราเชื่อว่าหากทุกคนหมั่นคอยสังเกตและดูแลสุขภาวะทางอารมณ์ของตัวเองให้ดี ในปีต่อไปจะต้องมีความสุขเพิ่มขึ้นอย่างแน่นอน
แปลและเรียบเรียง
– 5 reasons why recognising your emotions is important : BBC – http://bit.ly/3ECBAqI
– Dive Into a Year-End Emotional Inventory : Stephanie A. Sarkis, Psychology Today – http://bit.ly/3gd0hRp
– Ignoring Your Emotions Is Bad for Your Health. Here’s What to Do About It : HILARY JACOBS HENDEL, Time – http://bit.ly/3gd0ILx
#selfdevelopment
#inspiration
#missiontothemoon
#missiontothemoonpodcast
