เรามีชีวิตอยู่เพื่ออะไร? Ikigai หลักการค้นพบความสุขและความหมายของชีวิต

“โตขึ้นอยากเป็นอะไร?”

เป็นคำถามที่มักถูกถามอยู่บ่อยครั้งตั้งแต่เมื่อตอนเรายังเป็นเด็ก 

เวลาเขียนเรียงความวิชาภาษาไทยในหัวข้อนี้สมัยประถม ก็ดูไม่ใช่เรื่องยากอะไรนักกับการบรรจงเขียนเล่าเรื่องราวความฝันในอนาคตของตัวเองลงบนสมุดบันทึกส่งคุณครู ตอนนั้นเรายังสามารถจินตนาการ วาดฝันอะไรตามใจลงไปก็ได้ เพราะยังคงมองว่า การเติบโตเป็นผู้ใหญ่ดูเป็นเรื่องในอนาคตที่ไกลตัว และเราในตอนนั้นยังเด็กเกินกว่าจะเข้าใจความจริงของโลกใบนี้ ยังคงไม่ต้องกังวลถึงข้อจำกัดที่กีดขวางเส้นทางความฝันของตัวเอง

แต่นับวันเมื่อยิ่งโตขึ้นเรื่อยๆ การพูดถึงอนาคตข้างหน้ากลับกลายเป็นคำถามสุดหิน แม้แต่จะถามตัวเองว่า “เรามีชีวิตอยู่ทุกวันนี้เพื่ออะไร?” ยังตอบคำถามนี้กันแทบไม่ได้ เพราะในช่วงวัยที่เริ่มเห็นคนรอบข้างประสบความสำเร็จในชีวิต เติบโตในหน้าที่การงาน มีธุรกิจเป็นของตัวเอง แต่งงานมีครอบครัว เป็นไปตามบรรทัดฐานที่สังคมคาดหวัง พอย้อนกลับมามองตัวเราที่ยังคงเดินเคว้งคว้างอยู่ท่ามกลางความว่างเปล่า ตอบคำถามตัวเองแม้แต่ “ตอนนี้กำลังทำอะไรอยู่” และ “อยากจะทำอะไรต่อไป” ยังไม่ได้ด้วยซ้ำ

เห็น ‘คุณค่า’ จากการเริ่มหา ‘ความสุข’ 

นิยามความสุขของแต่ละคนแตกต่างกัน สำหรับบางคน ความสุขคือการได้เจอหน้าคนที่รัก การเล่นกับหมาที่บ้าน การได้ฟังเพลงวงดนตรีที่ชอบ หรือคือการได้กินอาหารอร่อยๆ ตบท้ายด้วยขนมหวาน สิ่งเหล่านี้ก็นับว่าเป็นความสุขของวันนั้นได้แล้ว

แต่แน่นอนว่าความสุขจากสิ่งเหล่านี้อาจเป็นความรู้สึกแค่ช่วงเวลาหนึ่งและไม่สามารถมีได้ในทุกวัน หากมีความสุขที่ ‘ยั่งยืน’ ได้จริงๆ คงต้องเป็นความสุขที่มาจากภายใน ‘จิตใจ’ มากกว่าสิ่งที่ยึดติดกับวัตถุภายนอก

หา Ikigai ของตนเอง

ในญี่ปุ่น ประเทศที่ได้รับชื่อว่าประชากรมีอายุยืนที่สุดในโลก มีมุมมองการใช้ชีวิตที่ถูกปลูกฝังไปเป็นส่วนหนึ่งในวิถีชีวิตของผู้คน ซึ่งเป็นวิธีการสร้างความสุขอย่างยั่งยืน จากปรัชญาการใช้ชีวิตที่เรียกว่า ‘Ikigai’

คำว่า Ikigai (生き甲斐) Iki หมายถึง ‘มีชีวิต’ และ Gai หมายถึง ‘คุณค่า’ รวมกันจึงหมายถึง ‘คุณค่าของการมีชีวิตอยู่’ Ikigai จึงเรียกได้ว่าเป็น ‘เหตุผลของการมีชีวิตอยู่’ หรือคือเหตุผลที่ทำให้เราอยากตื่นขึ้นมาในทุกเช้าของแต่ละวัน

การหา อิคิไก ของตัวเอง สามารถเริ่มได้จากการตอบคำถามในวงกลม 4 วง ประกอบไปด้วย

วงกลมที่ 1: What you love 

อะไรคือสิ่งที่คุณชอบ ‘ทำ’ มากที่สุด

วงกลมที่ 2: What you are good at 

อะไรคือสิ่งที่คุณถนัด สามารถทำได้ดี เป็นทักษะหรือความสามารถพิเศษของตัวเอง

วงกลมที่ 3: What you can be paid for 

อะไรคือสิ่งที่ทำแล้วจะได้รับเงินเพื่อใช้ในการเลี้ยงชีพต่อไป

วงกลมที่ 4: What the world needs 

อะไรคือสิ่งที่โลกต้องการ สิ่งที่คุณอยากทำการเปลี่ยนแปลง เน้นสร้างประโยชน์ให้แก่คนรอบข้าง

เมื่อหาจุดร่วมตรงกลางที่ซ้อนทับกันของวงกลมทั้ง 4 ได้แล้ว ก็จะทำให้ได้ อิคิไก ของ ‘อาชีพในสิ่งที่รัก’ ออกมา

จึงไม่น่าแปลกใจ เมื่อใครได้ไปท่องเที่ยวที่ประเทศญี่ปุ่น มักจะต้องกลับมาพร้อมความประทับใจในสินค้าและบริการที่ใส่ใจลูกค้าในรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ อยู่เสมอ นั่นก็เพราะวัฒนธรรมที่ฝังรากลึกให้คนในประเทศตระหนักถึง อิคิไก ในการทำงานของตัวเอง

ความสุขเล็กๆ น้อยๆ เกินไปกว่าเส้นขอบของวงกลม

การหา Ikigai ของตัวเองจากวงกลม 4 วง อาจช่วยหา ‘อาชีพ’ ที่เป็น อิคิไก ของตัวเองเจอ แต่ความจริงแล้ว เราสามารถมี อิคิไก ในชีวิตประจำวันของเราเองได้เลย จากการทำตามใจความหลักของ อิคิไก ก็คือ ‘การปลดปล่อยตัวเอง’

การปลดปล่อยตัวเอง คือ การหันมาโฟกัสที่ผู้อื่นมากยิ่งขึ้น โดยเปลี่ยนความคิดเวลาทำอะไรก็ตาม จาก “ฉันจะได้อะไร” เป็น “ฉันจะให้อะไร” แล้วตั้งใจทำสิ่งนั้นให้ดีที่สุดก็พอ เช่น การทำงานเป็น Call Center ถ้าคุณคิดว่า ‘ทั้งเดือนนี้โดนลูกค้าด่ามาเป็นพันครั้ง’ คุณก็จะไม่สามารถมีความสุขหรือเห็นคุณค่าของงานที่ทำอยู่ได้ แต่ถ้าปรับความคิดมาเป็น ‘เดือนนี้ทั้งเดือนเราสามารถช่วยคนที่เดือดร้อนได้กว่าพันคน’ ก็จะทำให้คุณได้เห็นถึงคุณค่าของงานที่ทำอยู่ และมีความสุขไปกับสิ่งที่ทำต่อไป ความรู้สึกนี้เองคือ อิคิไก เมื่อคุณรู้สึกถึง อิคิไก ได้แล้ว ก็จะทำให้คุณรู้สึกได้ว่า ‘ชีวิตนี้มีคุณค่า’ จากความรู้สึกที่อย่างน้อยตัวเราก็สามารถเป็นประโยชน์ให้กับใครสักคนได้

นอกจากนี้ อิคิไก คือการมีความสุขกับปัจจุบัน เมื่อคุณสามารถทำงานที่ได้รับมอบหมายอย่างเต็มที่แล้ว ก็อย่าลืมหันกลับมาให้กำลังใจ และชื่นชมตัวเอง ต่อยอดไปสู่การทำเพื่อคนอื่นต่อไป

การได้รับรู้ว่าตัวเองสามารถเป็นประโยชน์ให้ใครสักคน คือ ความสุขที่แท้จริงตามหลักการอิคิไก ไม่ใช่การทำอะไรไปโดยไม่นึกถึงคนอื่น เห็นแต่ประโยชน์ของตัวเองและพวกพ้อง จนคนร่วมกันก่นด่าสาปแช่งไม่เว้นแต่ละวัน นั่นก็คงจะไม่สามารถทำให้คุณรู้สึกได้ถึงความสุขที่แท้จริงได้จริงๆ

ถึงแม้การรักตัวเองโดยคำถึงความรู้สึกตนเองก่อนจะเป็นสิ่งสำคัญ แต่เราก็สามารถเลือกทำสิ่งที่ตัวเองสบายใจ และสร้างประโยชน์แก่คนอื่นไปพร้อมๆ กันได้ เพราะถ้าไม่มีใครนึกถึงคนรอบข้างบ้างเลย ต่างคนต่างสนใจแต่เรื่องของตัวเอง เราคงจะไม่สามารถหา ‘ความสุข’ และ ‘คุณค่า’ หรือ ‘ความหมาย’ ของการมีชีวิตอยู่ของตัวเองได้เหมือนกัน

แล้วอิคิไกของคุณล่ะ มีอะไรบ้าง?

อ้างอิง:
https://bit.ly/3Brzgzi
https://bit.ly/3kGQVgH

#missiontothemoon 
#missiontothemoonpodcast
#selfimprovement

ติดตามความเคลื่อนไหวและเนื้อหาน่าสนใจอื่นๆ ได้ที่ https://missiontothemoon.co/